ისტორია

ნაბუქოდონოსორ      მეფის     მიერ   იეროსალიმის     დაპყრობის       შემდგომ    გაფანტულ     ებრაელთა     ერთი   ნაწილი,    როგორც     ამას   „ქართლის      ცხოვრება“  მოგვითხრობს ,       ქართლში     მოვიდა    და   მცხეთელ       მამასახლის    სთხოვა,    მათთვის    ხარკი   მიეცა   საცხოვრებელი. მცხეთელმა   მამასახლისმა   ებრაელების     თხოვნა   შეიწყნარა  და მათ სამოსახლო   გამოუყო: „ააგუსა  ზედა,  წყაროსა,  რომელსა  ჰქვია  ზანავი.  და  რომელი  ქუეყანა  აქუნდა  მათ  ხარკითა,  აწ  ჰქვან  ხერკ   ხარკისა მისთვის“.  მოსულმა  ებრაელებმა   თან  ელიას   ხალენი მოიტანეს.
ქრისტეს     დაბადებიდან  ოცდათმა  წელმა  განვლო.  ერთ  დღეს  იერუსალიმელი  ვებრაელებისა  და  მღვდელმთავარი  ანას  მიერ  გამოგზავნილი  მოციქულები  მოვიდნენ  მცხეთაში  და   თავიანთ თანამემამულეებს  აუწყეს,  რომ  ის,  ვისთვისაც  მოგვები  ჩავიდნენ  ბეთლემში. გაიზარდა და საკუთარ თავს ღვთის ძეს უწოდებდა. ისინი ყველა გაბნეული თემის რჯულის მეცნიერებს მოუწოდებდნენ, იესოს ჯვარცმას დასწრებოდნენ იერუსალიმში. მართლაც, მცხეთიდან იერუსალიმში ელიოზ მცხეთელი და ლონგინოზ კარსნელი გაემართნენ. ელიოზ მცხეთელს გამგზავრების წინ დედა შეევედრა, ნუ გახდებოდა “იმ მართალი” იესოს ჯვარცმის თანაზიარი: “რამეთუ ის არის სიტყვა წინასწარმეტყველთა და იგავი ბრძენთაგან თქმული.”

 2

ელიოზ     მცხეთელი    და   ლონგინოზ    კარსნელი   გაემართნენ   იერუსალიმისაკენ,  სადაც                            
დაესწრნენ     უფლის    ჯვარცმას. და როდესაც მაცხოვრის ჯვარზე მისამსჭვალად   სამსჭვალზე   
ჩაქუჩი    დაჰკრეს,  ეს   ხმა   ელიოზის   დედას    მცხეთაში   ჩაესმა.   ქალმა   შეჰკივლა   და     სული   განუტევა.  ჯვარცმის  შედგომ   მცხეთელ  ებრაელებს  წილად  ერგოდ  უფლის   კვართი.









3
ქართველთა გაქრისტიანება წმინდა ნინომ მცხეთაში კერპის შემუსვრით დაიწყო. Kკსერპის
შემდეგ კლდის ქიმთან ბრინჯის ხის ქვეს ექვსი დღე ილოცა, მეცხრე დღეს ჩამოვიდა ქალაქში და მიადგა სამეფო ბაღს. იქ მან მებაღე და მისი ცოლი მოაქცია და ცხრა თვე დაჰყო მათთან. შემდგომ წმინდა ნინომ ქალაქის გარეთ იპოვა მაყვლოვანი,სადაც დღეს სამთავროს დედათა მონასტერია,და მონაზვნურ ღვაწლს შეუდგა. Iიგი ხშირად მიდიოდა მცეთაში, ურიათა უბანში, რათა შეეტყო, თუ სად იყო მაცხოვრის კვართი დაფლული.
ჭმინდა ნინომ რამდენიმეჯერ ნახა ერთი და იგივე სიზმარი. ციდან მოფრენილი შავი ფრინველები ჩაფრინდებოდნენ მდინარეში, განბანილები და გათეთრებულები შეფრინდებოდნენ სამოთხეში, მაღალ ვაზს შემოკენკავდნენ, “მოსძოვდნენ ყვავილთა” და სიყვარულით, ჟივილ-ხივილით გარს ეხვეოდნენ წმინდა ნინოს.
ღოდესაც მირიან მეფე გაქრისტიანდა, მან სამეფო ბაღში გადაწყვიტა ტაძრის აგება, რაზედაც მას წმინდა ნინოს სიზმარი უბიძგა:”არ მოვერიდები ამ სამეფო ბაღს და ნაძვთა ამათ სიმაღლესაქ,
ბაბილოთა ნაყოფიერებას და ყვავილთა სურნელებას, რამეთუ ჩვენება, იხილე შენ: შავფრთოსან ფრინველთა განბანა წყლითა და განსპერაკება, მათი სამოთხის ხეებზე ჩამოსხდომა.



4
და ტკბილი ხმით გალობდა, ნიშნავს იმას , რომ ეს ხორციელი სამოთხე  ჭეშმარიტად შეგვეცვლება საუკუნო სამოთხედ. და საბერძნეთიდან მღვდელთა მოსვლამდე მუნ ავაშენოთ ჩვენთვის სალოცავად სახლი ღმერთისა” .
მართლაც მოჭრეს სამეფო  ბაღში ნაძვი, რომლიდანაც შვიდი   სვეტი გამოთალეს . როდესაც ხის კედლები ამოიყვანეს, თავ-თავის ადგილზე მოათავსეს ექვსი ძელი. მეშვიდე ყველაზე დიდი და საკვირველი, რომელიც ეკლესის შუა საყრდენად, დედა ბოძად იყო განკუთვნილი, ვერ აღმართეს ვერ დაძრეს ადგილიდან. ეს ამბავი ყველას უკვირდა.


5

საღამოს  მეფე   მირიანი  დაღონებუ ლი  წავიდა  სახლში.   წმინდა  ნინო   თავისი  მოწაფეებით 
სვეტთან  დაჩა  და  ცრემლებით  ლოცულობდა.  შეუღამემ  რომ  მოაღწია,  ბოროტმა  მრავალი  საშინელი  ზმანება  მოუვლინა  მლოცვებს.  წმინდანინომ  ჯვარიგადასახა  უკეთურ  ჩვენებზე
და  ყოველივე  განქარდა.  დაისადგურასიმშვიდემ.  წმინდანის  მოწაფეები  მადლობას  უძღვნიდნენ ღმერთს
      ინათა.  დედებსმიეძინათ.  მოწაფეთაგან  მხოლოდ  სიდონიას  ეძღვნება,  ხოლო  წმინდა  ნინო
ხელაყრობილი  განაგრძობდა  ლოცვას.  უეცრათ  ნათლის  მოსილი,  ჭაბუკმა   ხელი  მოჰკიდა
სვეტს  და მაღლა  აღმართა.  ამის  შემდგომ  მოსილი სვეტიყველას  თვალწინ  ნელ–ნელადაეშვა  მოჭრილი ნაძვის   ძირზე.
ღვთის სადიდებელმა სასწაულმა გააცხადა კვართის ადგილსამყოფელი და მასზე ამოზრდილი ცხოველმყოფელი ლიბანის ნაძვი.

7
ხლ საუკუნეში აგებული სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარი თბილისიდან 20კმ-ზე, მცხეთაში მდებარეობს. იგი საუკუნეთA მანძილზე ქრისტიანული საქართველოს სარწმუნოებრივ ცენტრს წარმოადგენდა. IV საუკუნეში გაქრისტიანებულ მირიან მეფეს, წმინდა ნინოს რჩევით, აქ პირველი ეკლესია აუშენებია. 1970-1971 წლებში სარესტავრაციო სამუშაოთა ჩატარებისას აღმოაჩინეს მისი საძირკვლის კვალი; ასევე მთლიანად შემოიხაზა იმ ბაზილიკის გეგმა, რომელიც წმინდა ნინოს ეკლესიის დანგრევის შემდეგ აქვე აუშენებია ვახტანგ გორგასალს V საუკუნის მეორე ნახევარში. ხლ საუკუნეში დაზიანებული ბაზილიკის ადგილზე ქართლის კათალიკოსმა მელქისედეკმა ახალი ტაძარი ააგო, რომლის ხუროთმოძღვრად მან არსუკისძე მიიწვია. მშენებლობა 1010 წელს დაიწყო და 1029 წელს დაასრულა.

8